زلزله شاید یکی از مخرب ترین پدیده های طبیعی باشد که چندین هزار نفر از هموطنان ما را به کام مرگ کشانده و نمونه ای از خشم طبیعت بر علیه بشر است که تا کنون بشر نتوانسته آن طور که باید و شاید بر آن مسلط گردد ، هرچند کشورهایی نظیر ژاپن در مقابله با زلزله های 8 ریشتری یا بیشتر موفق عمل نموده و میزان خسارات را تا حد ممکن پایین آورده اند ، اما در کشور ما زلزله های 6 ریشتری نیز خساراتی ببار می آورند که غیر قابل جبران می باشد .
زلزله پدیده ای است طبیعی که بر اثر حرکت گسل زمین بوجود آمده و طبق آخرین نقشه پهنه بندی ارایه شده توسط مرکز تحقیقات مسکن برخی از نقاط ایران در قسمت پهنه بندی با خطر نسبی بسیار زیاد قرار گرفته و مازندران نیز در قسمت خطر نسبی زیاد قرار گرفته است .
متاسفانه زلزله در ایران یک خطر همیشگی محسوب شده و همیشه باید منتظر یک اتفاق غیر منتظره بود ، هر چند که تا کنون راههای عملی برای مقابله با زلزله در نظر گرفته نشده و آموزشهای عمومی به مردم داده نشده و صدا و سیما تنها به ساخت برنامه های پول ساز بسنده می کند ، اما بسیاری از کشورها حتی با تعریف مسیر عبور و مرور ماشینهای کمک رسان در هنگام زلزله کاملا آمادگی مبارزه با این پدیده را دارند .
اما در ایران تا کنون روشهای عملی مبارزه با زلزله تمرین نشده و علی رغم خسارتهای جبران نا پذیر این پدیده طبیعی بر پیکره ایران کمبود دستورالعملهای قاطع در این زمینه به وضوح حس می شود .
در کشور ما با توجه به جمعیت بالای 30 درصدی روستاها و عدم مقاوم بودن سازهای روستایی در برابر زلزله باعث می شود در هنگام زلزله روستاها بیشتر دچار تخریب شود ، بعنوان نمونه در زلزله اخیر در اذربایجان 60 روستا بین 50 تا 80 درصد آسیب دیدند و موجب رقم خوردن فاجعه ای اسف بار و غیر قابل جبران شدند .
متاسفانه عدم نظارت کافی بر سازه های در حال احداث روستاهای مازندران با توجه به جمعیت زیاد روستا نشین دراین استان باید زنگ خطری بری مسئولان باشد و سازمان نظام مهندسی نیز باید هرچه پیگیر تر بعنوان متولی اصلی ، نقش خود را پر رنگ تر نموده و هرگونه ساخت و ساز در این مناطق زیر نظر دفاتر رابط سازمان نظام مهندسی ساختمان مازندران انجام پذیرفته و ناظران ذیصلاح کارکشته نظارت کافی بر ساخت و سازها نمایند تا خدای ناکرده روزی حسرت این روزها و برخی بی تدبیری ها را نخوریم.
بارها این نکات را در مقاله های پیشین نیز یاد آور شدم ، ساخت منازل مسکونی در نقاط کور که نه جزو شهر بوده و نه جزو طرح های هادی نیز معظلی است که مسولان باید با این نوع ساخت و سازهای غیر مجاز مبارزه کرده و تنها به رای کمیسیون ماده 99 و اخذ جریمه بسنده نکنند ، مسئولان شهرکهای صنعتی نیز با توجه به حجم بالای سرمایه گزاری در این شهرکها باید صدور پروانه ساخت کارخانه ها را منوط به تایید نقشه ها توسط دفاتر نظام مهندسی نمایند و توسط ناظران ذیصلاح مراحل ساخت و ساز کنترل گردد و در غیر اینصورت عواقب آن ممکن است غیر قابل جبران باشد و اصولا پیشگیری بهتر از درمان است موردی که تا امروز میسر نشده و علی رغم ساخت و سازهای بسیار زیاد و سازه های عظیم و غول پیکر نقش نظام مهندسی در نظارت و تایید نقشه ها بسیار ناچیز بوده است .
در محیط های شهری نیز انجام تمامی پروژه ها می بایست زیر نظر مجریان انجام پذیرفته و مرحله به مرحله کار با دقت و با رعایت اصول ایمنی پیش برود و از ناظران غیر کارمند که وقت و زمان بیشتری برای نظارت دارند استفاده گردد و این نکته را نیز فراموش نکنیم که نقشه های طراحان ما بی نقص است اما متاسفانه عدم اجرای صحیح و عدم نظارت کافی معظلاتی را بوجود می آورد که ساختمانها را در برابر حوادثی مانند زلزله آسیب پذیر می نماید و این در حالی است که در حال حاضر مجموع دستمزد مجریان و ناظران حداکثر 15 هزار تومان برای هر متر مربع خواهد شد که این مبلغ تنها 4 درصد هزینه ساخت یک منزل را تشکیل می دهد ، اما مثل اینکه پرداخت همین 4 % نیز برخی ها را مجبور می کند تا از زیر بار نظارت مهندسان شانه خالی کرده و با ارجاع ساختمان بی پروانه به ماده 100 شهرداری ها و پرداخت جریمه جان و مال خود را در معرض خطر قرار دهند .
اما مردم عزیز و سازندگان نیز با حداکثر استفاده از ناظران و مجریان ، تنها به تجربه بنا و کارگر بسنده نکرده و حداکثر استفاده را از دانش مهندسان بنمایند تا با خیالی آسوده و فارغ از ترس و وحشت از زلزله در منازل اسکان یابند .
در هر صورت امیدوارم مسئولان این تذکرات را جدی گرفته ، از دفتر مدیریت خود خارج شده و باحاضر شدن در صحنه و تصویب مقررات سخت گیرانه تر و استفاده حداکثری از توان مهندسان عضو سازمان نظام مهندسی تلاش نمایند تا در مقابل زلزله این حادثه مهیب طبیعی خسارات جانی و مالی را به حداقل برسانند .